PİR SULTAN ABDAL
Hayatı ve Şiirleri
16'ncı yüzyılda yaşadı. Hakkında fazla bilgi yok. Asıl adı Haydar. yaşamının büyük bölümü Banaz köyünde geçti. 16'ncı yüzyılın ikinci yarısında Sivas çevresinde boy gösteren Alevi-Bektaşi kökenli ve İran yanlısı mezhep olaylarına karıştı. Sivas Beylerbeyi Deli Hızır Paşa, Pir Sultan'ı astırdı. Ölümümün, 1547-1551 ya da 1587-1590 arasındaki bir tarih olduğu sanılıyor. Çeşitli araştırmalarda 6 ayrı Pir Sultan kimliğine değinilir. Sırasıyla, Çorum yöresinden olup bir süre Ankara'da Hasan Dede tekkesinde kalan Pir Sultan'ım Haydar, aruzla şiirler yazan Pir Sultan, Divriği yöresinde yetişen ve asıl adı Halil İbrahim olan Pir Sultan Abdal, 18'inci yüzyılın ikinci yarısı ile 19'uncu yüzyılın başında yaşamış olan Abdal Pir Sultan, 16'ncı yüzyıl sonu ile 17'nci yüzyıl başında yaşayan ve Pir Sultan'ın asılmasıyla ilgili deyişleri söyleyen Pir Sultan Abdal. ve son olarak menkıbeleşmiş yaşamıyla tanınan, Hızır Paşa'nın astığı kabul edilen 16'ncı yüzyıl şairi Banazlı Pir Sultan Abdal. Halk edebiyatı araştırmacıları, gerçek Pir Sultan Abdal olarak Banazlıyı kabul eder. Pir Sultan Abdal, Alevi gelenekleri ve tarikat içinde yetişti. Hayati (Şah İsmail), Kul Hüseyin ve Kul Himmet'ten etkilendi. Şiirlerinde duru ve yalın bir kullandı. Ana konuları, aşk, tasavvuf ve kavgadır. Tekke ve tasavvufun kalıplarını aşıp geniş bir halk kesimine seslenebildi. Medrese öğrenimi görmediği için, diğer bazı halk şairlerinin tersine, Divan Edebiyatı'ndan hiç etkilemedi. Saaddin Nüzhet Ergun, Abdülbaki Gölpınarlı, Pertev Naili Boratav, Cevdet Kudret, Cahit Öztelli, Sabahattin Eyuboğlu, Mehmet Fuad, Ohan Ural, Mehmet Bayrak ve Erol Toy'un Pir Sultan Abdal araştırma ve kitapları var.
Ötme Bülbül
Ötme bülbül
ötme şen değil bağım
Dost senin derdinden ben yana yana
Tükendi fitilim
eridi yağım
Dost senin derdinden ben yana yana
Deryadan bölünmüş
sellere döndüm
Ateşi kararmış küllere döndüm
Vakitsiz açılmış güllere
döndüm
Dost senin derdinden ben yana yana
Haberin duyarsın peyikler
ile
Yaramı sarsınlar şehidler ile
Kırk yıl dağda gezdim geyikler ile
Dost senin derdinden ben yana yana
Abdal Pir Sultan'ım, doldum
eksildim
Yemeden içmeden sudan kesildim
Zülfün kemendine kondum asıldım
Dost senin derdinden ben yana yana
Ötme bülbül ötme
Ötme bülbül ötme şen değil bağım
Dost senin derdinden
ben yana yana
Tükendi fitilim eridi yağım
Dost senin derdinden ben yana
yana
Deryadan bölünmüş sellere döndüm
Ateşi kararmış küllere döndüm
Vakitsiz açılmış güllere döndüm
Dost senin derdinden ben yana yana
Haberin duyarsın peyikler ile
Yaramı sarsınlar şehidler ile
Kırk
yıl dağda gezdim geyikler ile
Dost senin derdinden ben yana yana
Abdal Pir Sultan'ım, doldum eksildim
Yemeden içmeden sudan kesildim
Zülfün kemendine kondum asıldım
Dost senin derdinden ben yana yana
Bende bu yayladan şaha
giderim
Karşıdan görünen ne güzel
yayla
Bir dem süremedin giderim böyle
Ala gözlü pirim sen himmet eyle
Ben de bu yayladan şaha giderim
Eğer göverüben bostan olursam
Şu
halkın diline destan olursam
Kara toprak senden üstün olursam
Ben de bu
yayladan şaha giderim
Bir bölük turnaya sökün dediler
Yürekteki
derdi dökün dediler
Yayladan ötesi yakın dediler
Ben de bu yayladan şaha
giderim
Dost elinden dolu içmiş deliyim
Üstü kan köpüklü meşe
seliyim
Ben bir yol oğluyum yol sefiliyim
Ben de bu yayladan şaha
giderim
Alınmış abdestim aldırırlarsa
Kılınmış namazın kıldırırlarsa
Sizde şah diyeni öldürürlerse
Ben de bu yayladan şaha giderim
Pir Sultan Abdal´ım dünya durulmaz
Gitti giden ömür geri dönülmez
Gözlerim de şah yolundan ayrılmaz
Ben de bu yayladan şaha gider
Dostun bir gülü yaralar
beni
Şu Kanlı Zalımın Ettiyi İşler
Garip Bülbül Gibi Beni Zareyler
Yağmur Gibi Yağar Taşlar Başıma
İllede Dostun Bir Fiskesi Yaralar Beni Beni Beni
Can Beni Beni Beni Dost
Beni Beni Beni
Dar Günümde Dustum Düşmanı Beli Oldu
Bir Derdim Var
İdi Şimdi El Oldu
Ecel Fermanı Boymuna Takıldı
Gerek Vura Gerek Asa lar
Beni Beni Beni
Can Beni Beni Beni Dost Beni Beni Beni
Pir Sultan
Abdalım Can Göye Almaz
Haktan Emir Olmasa ı Rahmet Yağmaz
Şu Ellerin
Taşı Bana Hiç Degmez
İllede Dostun Bir Tek Gülü Yaralar Beni Beni
Can
Beni Beni Beni Dost Beni Beni Beni.
Başlıksız
Varıp yoldaş olma sen uğursuza
Komşu olma namussuza
arsıza
Sabah selâmını verme pîrsize
Adamın başına belâ getirir
Muhib yolldaş olma kalleş yâr ile
O yâr da durmadı bir ikrar ile
Sakın sohbet etme münkir kör ile
Altının adını pula getirir
PİR
SULTAN ABDAL'ım derdim ziyade
İçilirmi yârsız yad ile bade
Yâr odur
ahrette şefaat ede
Sadık yâr insanı yola getirir.
Bir Güzelin Aşığıyım
Bir güzelin
aşığıyım erenler
Onun için taşa tutar el beni
Gündüz hayalimde gece
düşümde
Kumdan kuma savuruyor yel beni
Al gül olsam al gerdana
takılsam
Kemer olsam ince bele sarılsam
Köle olsam pazarlarda satılsam
Yarim deyi al sinene sar beni
Abdal Pir Sultan'ım gamzeler oktur
Hezaran sinemde yaralar çoktur
Benim senden özge sevdiğim yoktur
İnanmazsan git Allah'a sor beni
Bin Cefalar Etsen
Almam Üstüme
Bin cefâlar
etsen almam üstüme
Gayet şirin geldi dillerin dostum
Varıp yad ellere
meyil verirsen
Kış ola bağlana yolların dostum
İlâhi onmaya yardan
ayıran
Bahçede bülbüller ötüyor uyan
Kula gölge olsa Allah’a ayan
Senden ayrılalı gülmedim dostum
Pir Sultan Abdal’ım gülüm dermişler
Bu şirin canıma nasıl kıymışlar
İster isem dünya malın vermişler
Sensiz dünya malın neylerim dostum
Nefes
Güzel aşık
cevrimizi
Çekemezsin demedimmi
Bu bir rıza lokmasıdır
Yiyemezsin
demedimmi
Yemeyenler kalır naçar
Gözlerinden kanlar saçar
Bu bir
demdir gelir geçer
Duyamazsın demedimmi
Pir sultan ALİ şahımız
Hakka ulaşır ahımız
Oniki imam katarımız
Uyamazsın demedimmi
Dağlar
Ey benim
divane gönlüm
Dağlara düştüm yalınız
Bu cefayı kendi özüm
Pek mail
gördüm yalınız
Dağlar var dağlardan yüce
Dağmı dayanır bu güce
Derdimi üç gün üç gece
Söylerim bitmez yalınız
Şah'ın ayağına
varsam
Hayırlı gülbengin alsam
Kızılırmağa gark olsam
Çağlasam aksam
yalınız
Pir Sultanım ey erenler
Erine niyaz edenler
Üçler,
kırklar, yediler
Mürvete geldim yalınız
Derdim Çoktur
Derdim çoktur
hangisine yanayım
Yine tazalendi yürek yarası
Ben bu derde kande derman
bulayım
Meğer Şah elinden ola çaresi
Efendim efendim benim efendim
Benim bu derdime derman efendim
Türlü donlar giyer gülden naziktir
Bülbül cevreyleme güle yazıktır
Çok hasretlik çektim bağrım eziktir
Güle güle gelir canlar paresi
Benim uzun boylu servi çınarım
Yüreğime bir od düştü yanarım
Kıblem sensin yüzüm sana dönerim
Mihrabımdır kaşlarının arası
Didar ile muhabbete doyulmaz
Muhabbetten kaçan insan sayılmaz
Münkir üflemekle çırağ söyünmez
Tutuşunca yanar aşkın çırası
Pir Sultan'ım katı yüksek uçarsın
Selamsız sabahsız gelir geeçersin
Dilber muhabbetten niçin kaçarsın
Böyle midir ilimizin töresi
Nasıl Yar Diyeyim
Nasıl yar
diyeyim ben böyle yare
Mecnun edip çöle saldıktan sonra
Alemin bağında
bülbüller öter
Giden benim gülüm solduktan sonra
Coşkun sular gibi
çağlamayan yar
Gönlünü gönlüme bağlamayan yar
Benim şu halime ağlamayan
yar
Daha ağlamasın öldükten sonra
PİR SULTAN ABDAL'ım sürem bu yolu
İnsanın kamili olmuşam kulu
İster yağmur yağsın isterse dolu
Gidem
ben ummana daldıktan sonra
Dönen Dönsün
Koyun beni hak
aşkına yanayım
Dönen dönsün ben dönmezem yolumdan
Yolumdan dönüp de
mahrum mu kalayım
Dönen dönsün ben dönmezem yolumdan
Kadılar
müftüler fetva yazarsa
İşte kement işte boynum asarsa
İşte hançer işte
başım keserse
Dönen dönsün ben dönmezem yolumdan
Bir gün mahşer olur
divan kurulur
Suçlu suçsuz varsa orda bulunur
Piri olmayanlar anda
bilinir
Dönen dönsün ben dönmezem yolumdan
PİR SULTAN'ım arşa çıkar
ünümüz
O da bizim ulumuzdur pirimiz
Hakka teslim olsun garip canımız
Dönen dönsün ben dönmezem yolumdan
Gafil Gezme Şaşkın
Gafil gezme
şaşkın bir gün ölürsün
Yalan dünya senin olsa ne fayda
Akibet alırlar
tatlı canın
Bülbül gibi dilin olsa ne fayda
Söylersin de söz içinde
şaşmazsın
Helâli haramı yersin seçmezsin
Nasibin kesilir de sular
içmezsin
Akar çaylar senin olsa ne fayda
Söylersin de el içinde
sözün var
Yeler çalışırsın oğlun kızın var
Bu dünyada üç beş arşın bezin
var
Bedestenler senin olsa ne fayda
Bir gün alır götürürler evinden
Hakk'ın kelâmını koyma dilinden
Kurtulaman Ezrail'in elinden
Dünya
dolu malın olsa ne fayda
Pir Sultan Abdal'ım çıktık oturduk
Kaza
lokmasını burda yetirdik
Dünya bizim diye çektik getirdik
Yalan dünya
bizim olsa ne fayda
Geçti Dost Kervanı
Şu karşı
yaylada göç katar katar
Bir güzel sevdası gözümde tüter
Bu ayrılık bize
ölümden beter
Geçti dost kervanı eyleme beni
Şu benim sevdiğim başta
oturur
Bir güzelin derdi beni bitirir
Bu ayrılık bize ölüm getirir
Geçti dost kervanı eyleme beni
Pir Sultan Abdal'ım kalkın aşalım
Aşıp yüce dağı engin düşelim
Çok nimetin yedik helallaşalım
Geçti
dost kervanı eyleme beni
Kul Olayım Kalem
Tutan Eline
Kul olayım
kalem tutan eline
Kâtip ahvalimi şah'a böyle yaz
Şekerler ezeyim şirin
diline
Kâtip ahvalimi şah'a böyle yaz
Allahı seversen kâtip böyle
yaz
Dün ü gün ol şah'a eylerim niyaz
Umarım yıkılır şu kanlı Sivas
Kâtip ahvalimi şah'a böyle yaz
Sivas illerinde sazım çalınır
Çamlı beller bölük bölük bölünür
Ben dosttan ayrıldım bağrım delinir
Kâtip ahvalimi şah'a böyle yaz
Münafıkın her dediği oluyor
Gül
benzimiz sararuban soluyor
Gidi Mervan sâd oluban gülüyor
Kâtip ahvalimi
şah'a böyle yaz
Pir Sultan Abdal'ım ey Hızır Paşa
Gör ki neler gelir
sağ olan başa
Hasret koydu bizi kavim kardaşa
Kâtip ahvalimi şah'a böyle
yaz
|
